Phân tích bài thơ Sóng hầu hết trọn bộ nhất

Cảm nhận hàn ôn của Tú Xương gửi gắm trong bài thơ Thương vợ
Tú Xương với phổ biến bài thơ, bài phú kể về vợ. Bà Tú vốn là "con gái nhà dòng, lấy chồng kẻ chợ”, một người con dâu giỏi khiến cho ăn buôn bán, nhân đức được bà con xa gần mến trọng:

"Đầu sông bến bãi, đua tài buôn chín bán mười

Trong họ ko kể làng, vụng lẽ chào dơi nói thợ".

Nhờ vậy mà ông Tú mới được sống cuộc đời phong lưu: "Tiền bạc phó cho con mụ kiếm - Ngựa xe chẳng thấy khi nào ngơi".

"Thương vợ" là bài thơ cảm động nhất trong các bài thơ trữ tình của Tú Xương. Nó là bài thơ tâm sự, đồng thời cũng là bài thơ thế sự. Bài thơ cất chan tình thương yêu nhiệt thành của ông Tú đối sở hữu người vợ hiền thảo của mình.



Sáu câu thơ đầu kể lên hình ảnh của bà Tú trong gia đình và bên cạnh cuộc đời: hình ảnh chân thực về một người vợ tần tảo, một người má đôn hậu, giàu đức hi sinh.

Hai câu thơ trong phần đề giới thiệu bà Tú là 1 người vợ rất đảm đang, chịu thương chịu khó. Nếu như bà vợ của Nguyễn Khuyến là một nữ giới "hay lam hay làm, dây lưng bó que, xắn váy quai cồng, chân nam đá chân chiêu, vì tớ đỡ đần trong tất cả việc" (câu đối của Nguyễn Khuyến) thì bà Tú là một người đàn bà:

"Quanh năm marketing ở mom sông

Nuôi đủ năm con mang một chồng".

“Quanh năm buôn bán" là cảnh làm cho ăn đầu tắt mặt tối, từ ngày này qua ngày khác, từ tháng này qua tháng khác... ko được một ngày nghỉ ngơi. Bà Tú "Buôn bán ở mom sông”, nơi chiếc mảnh đất nhô ra, ba bề bao bọc sông nước; nơi khiến ăn là chiếc thế đất chênh vênh. Hai chữ ''mom sông" gợi tả một cuộc đời nhiều mưa nắng, một cảnh đời cơ cực, nên vật lộn kiếm sống, mới "Nuôi đủ năm con có 1 chồng". Một gánh nặng gia đình đè nặng lên đôi vai người mẹ, người vợ. Thông thường, người ta chỉ đếm mớ rau, con cá, đếm tiền bạc,... chứ ai "đếm" con, "đếm" chồng (!). Câu thơ tự trào ẩn cất nỗi niềm chua chát về một gia đình gặp phổ biến khó khăn: đông con, người chồng đang phải "ăn lương vợ". Có thể nói, hai câu đầu, Tú Xương ghi lại một phương pháp trung thực người vợ tần tảo, phụ trách của mình.

Phần thực tô đậm thêm chân dung bà Tú, mỗi sáng mỗi tối đi đi về về "lặn lội" làm cho ăn như "thân cò" nơi "quãng vắng". Ngôn ngữ thơ tăng cấp tô đậm thêm nỗi cực nhọc của người vợ. Câu chữ như các nét vẽ, gam màu tiếp nối nhau, bổ trợ và gia tăng: đã "lặn lội" lại "thân cò", rồi còn "khi quãng vắng". Nỗi cực nhọc kiếm sống ở "mom sông" tưởng như không thể nào nhắc hết được! Hình ảnh "con cò", “cái cò” trong ca dao cổ: ''Con cò lặn lội bờ sông...", "Con cò đi đón cơn mưa...", "Cái cò, cái vạc, dòng nông..." được tái tạo trong thơ Tú Xương qua hình, ảnh "thân cò" lầm lũi, đã đem đến cho người đọc bao liên tưởng cảm động về bà Tú, cũng như thân phận vất vả, cực khổ,... của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội cũ:



"Lặn lội thân cò lúc quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông".

"Eo sèo" là từ láy tượng thanh chỉ sự rầy rà bằng lời đòi, gọi liên tục dai dẳng; gợi tả cảnh tranh sắm tranh bán, cảnh gượng nhẹ vã nơi "mặt nước" khi "đò đông”. Một cuộc đời "lặn lội", một cảnh sống làm cho ăn "eo sèo". Nghệ thuật đối đặc dung nhan đã khiến cho vượt trội cảnh kiếm ăn nhiều cơ cực. Bát cơm, manh áo mà bà Tú kiếm được "Nuôi đủ năm con sở hữu một chồng" buộc phải "lặn lội" trong mưa nắng, phải giành giật "eo sèo", nên trả giá bao mồ hôi, nước mắt giữa thời buổi khó khăn!

Tiếp theo là hai câu luận, Tú Xương vận dụng cực kỳ sáng tạo hai thành ngữ: ''một duyên hai nợ" và "năm nắng mười mưa", đối xứng nhau hài hòa, màu nhan sắc dân gian mặn mòi trong cảm nhận và tiếng nói biểu đạt:

"Một duyên hai nợ, âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công".

"Duyên'' là duyên số, duyên phận, "nợ" là cái "nợ" đời mà bà Tú bắt buộc cam phận, chịu đựng. "Nắng", "mưa" biểu tượng cho đa số vất vả, khổ cực. Các số từ trong câu thơ tăng dần lên: "một... hai... năm... mười..." khiến cho nổi rõ đức hi sinh âm thầm của bà Tú, một người đàn bà chịu thương chịu thương chịu khó vì sự phong túc hạnh phúc của chồng con và gia đình. "Âu đành phận"... "dám quản công"... giọng thơ nhiều xót xa thương cảm.

Tóm lại, sáu câu thơ đầu, bằng tấm lòng hàm ân và cảm phục, Tú Xương đã phác hoạ 1 vài nét rất chân thực và cảm động về hình ảnh bà Tú, người vợ hiền thảo của mình sở hữu bao đức tính đáng quý: đảm đang, tần tảo, chịu thương, chịu khó, âm thầm hi sinh cho hạnh phúc gia đình. Tú Xương diễn đạt văn pháp điêu luyện trong sử dụng ngôn ngữ và sáng tạo hình ảnh. Các từ láy, những số từ, phép đối, đảo ngữ, dùng sáng tạo thành ngữ và hình ảnh "thân cò"... đã tạo cần ấn tượng và sức hấp dẫn của văn chương.

Hai câu kết, Tú Xương sử dụng từ ngữ thông tục, lấy tiếng chửi nơi "mom sông", khi "buổi đò đông" đưa vào thơ vô cùng tự nhiên, bình dị. Ông tự trách mình:

"Cha mẹ nghề đời ăn ở bạc,

Có chồng thờ ơ cũng như không!"

Trách mình "ăn lương vợ" mà "ăn ở bạc". Vai trò người chồng, người cha chẳng giúp ích được gì, vô tích sự, thậm chí còn "hờ hững" có vợ con. Lời tự trách sao mà chua xót thế!

Ta đã biết, Tú Xương sở hữu văn tài, nhưng công danh dở dang, thi cử lận đận. Sống giữa 1 xã hội "dở Tây dở ta" chữ nho mạt vận, khi mà "Ông nghè, ông cống cũng nằm co” cho nên nhà thơ tự trách mình, song song cũng là trách đời đen bạc. Ông không xu thời để vinh thân phì gia "tối rượu sâm banh, sáng sữa bò".

Hai câu kết là cả 1 nỗi niềm hàn ôn và thế sự đầy buồn thương, là tiếng đề cập của 1 trí thức giàu nhân cách, nặng tình đời, thượng vợ con mà gia đạo nghèo. Tú Xương thương vợ cũng chính là hải quan mình vậy. Đó là nỗi đau thất thế của thi sĩ lúc cảnh đời thay đổi!



Bài thơ "Thương vợ" được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Ngôn ngữ thơ bình dị như tiếng đề cập đời thường nơi "mom sông" của những người buôn bán nhỏ, phương pháp đây gần 1 thế kỉ. Các yếu tố nghệ thuật tậu lọc vừa cá thể (bà Tú có "năm con, một chồng") vừa khái quát sâu sắc (người phu nữ ngày xưa). Hình tượng thơ hàm súc, gợi cảm: thương vợ, thương mình, buồn về gia đạo thêm nỗi đau đời. "Thương vợ" là bài thơ trữ tình đặc nhan sắc của Tú Xương nói về người vợ, người đàn bà ngày xưa sở hữu bao tình cảm trân trọng thấp đẹp. Hình ảnh bà Tú được nói tới trong bài thơ siêu gần gũi mang người mẹ, người chị trong mỗi gia đình Việt Nam.

Tú Xương là nhà thơ trào lộng lý tưởng trong nền văn học Việt Nam. Tên tuổi ông sống mãi mang non Côi, sông Vị. Sinh bất phùng thời giữa loại xã hội dở Tây dở ta, lúc mà Hán học đã mạt vận, Tú Xương vẫn giữ được nhân phương pháp kẻ sĩ, vẫn sống "sang trọng" như ai, bởi lẽ thi sĩ với người vợ hiền thảo đảm đang. Tú Xương không bảng vàng bia đá, nhưng ông đã khắc tăm tiếng bà Tú vào bia đá bảng vàng:

"Một ngọn đèn xanh, mấy quyển vàng,

Bốn con khiến lính, bố khiến cho quan.

(...) Hỏi ra quan đấy ăn lương vợ

Đem chuyện trăm năm – giở lại bàn".

(Quan tại gia)

Tú Xương đã mang bài ''Văn tế sống vợ", lại với thêm bài "Thương vợ", ấy là những áng văn thơ vừa tài ba vừa nghĩa tình. Ca dao đã nói về người vợ tao khang "tay bưng chén muối đĩa gừng", Tú Xương sở hữu bao giờ quên được công ơn của bà Tú "Nuôi đủ năm con mang 1 chồng”.

Á Nam Trần Tuấn Khải (1894 - 1983) nhà thơ cộng thời có Tú Xương đã sở hữu bài thơ "Viếng bà Tú Xương" viết năm 1931:

"Hơn sáu mươi năm đất Vị Hoàng,

Mẹ hiền, vợ đức đã treo gương.

Nếm chung trời Việt trăm cay đắng,

Vững mang con Côi một mối giường.

Bia mồm đã bắt buộc trang khổn phạm,

Nếp nhà không thẹn dấu văn chương.

Tấm thân tuy thác, danh nào thác,

Hồn cũng thơm lây dưới suối vàng”.

Bài thơ của Á Nam giúp ta hiểu hơn Tú Xương và bà Tú, và chúng ta mới thấy hết mẫu hay, loại đẹp của tấm lòng Tú Xương được nhắc tới trong bài "Thương vợ".

3. Cảm nhận nỗi lòng của Tú Xương trong bài Thương Vợ
“Thương vợ” – 1 trong các bài thơ chất đựng nồng nàn bao cảm xúc của một người chồng dành cho vợ mình giữa cuộc đời bao vất vả, lo toan. Người chồng đó không bắt buộc ai khác mà chính là tác fake của bài thơ: Trần Tế Xương. Ông đã dành cho vợ mình những tình cảm siêu tình thật qua lời thơ giản dị mà sâu sắc.

Trần Tế Xương là một trong những nhà thơ trẻ mang những tác phẩm đã trở nên bất tử. Sáng tác của ông gồm hai mảng: trào phúng và trữ tình, đều bắt nguồn từ tâm huyết của thi sĩ sở hữu dân, với nước, mang đời.

Thơ xưa viết về người vợ đã ít, mà viết về người vợ lúc đang còn sống lại càng hi hữu hoi hơn. Thơ Trần Tế Xương lại khác. Trong sáng tác của ông, với hẳn một đề tài về bà Tú gồm cả thơ, văn tế, câu đối. Bà Tú từng chịu phổ biến vất vả gian truân trong cuộc đời, nhưng bà lại mang niềm hạnh phúc là ngay khi còn sống đã được đi vào thơ ông Tú sở hữu toàn bộ niềm thương yêu, trân trọng của chồng. “Thương vợ” là 1 trong những bài thơ hay và cảm động nhất của Tú Xương viết về here bà Tú.

Trong các câu thơ đầu, ông biểu hiện siêu trung thực về cuộc sống và đảm trách nặng nhọc của vợ mình:

“Quanh năm kinh doanh ở mom sông,

...

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.”

Nghề của bà là buôn bán, quanh quéo năm tháng ngày lặn lội ở “mom sông” – nơi mang rộng rãi nguy hiểm rình rập. Ông Tú đêm ngày bận bịu với đèn sách, mang thơ ca, vậy mà vẫn để tâm tới công tác của vợ mình, khác hẳn có các người đàn ông khác trong chế độ nam quyền cùng thời. Ông là người mang tri thức, lại thấu hiểu sự đời. Vì thế, ông hiểu hơn ai hết các nỗi vất lo toàn mà vợ mình đang gánh.



Ông đã dành cho vợ các lời thơ cực kỳ giản dị mang hình ảnh và từ ngữ chân thành, giàu cảm xúc. Ông hiểu rằng, vợ mình khó nhọc như vậy là vì cần “Nuôi đủ năm con mang một chồng”. Đủ là đủ ăn đủ mặc, đủ ấm, đủ không thiếu đồ vật gì. Ông tự đặt mình cân xứng mang “năm con” để khắc họa thêm trọng trách to lao mà bà Tú đang đảm đương. Không bắt buộc ông hạ mình trước vợ, càng ko bắt buộc ông phải chăng hèn, kém cỏi mà vì chiếc nghiệp văn chương của ông khi bấy giờ không buộc phải là thời hưng vượng cần ko thể dựa vào đấy mà lo toan cuộc mưu sinh cơm áo gạo tiền được. Trong lời thơ của ông còn thầm có sự biết ơn, trân trọng sâu sắc đến người vợ đảm đang, tảo tần, giàu hi sinh. Bởi thế, ông mới hiểu những ngày bà “lặn lội”, “eo sèo” trong cuộc bán buôn, bon chen đầy vất vả, ghen tuông đua.

Có người đặt ra câu hỏi, tại sao ông hiểu vợ mình khó nhọc như vậy mà lại ko đứng lên khiến giúp bà? Những vần thơ của ông với có lại cơm áo gạo tiền cho cô mụ vất vả? Ông hiểu biết, ông có kiến thức sao lại để vợ mình nên khó nhọc vậy? Câu hỏi trớ trêu thật khó trả lời. Bởi trong thời thế ấy, ông ko thể bỏ cây bút mà lao vào làm cho lụng thuộc hạ cộng bà được. Mình bà gánh vác cả năm con đã là 1 gánh nặng lắm rồi, lại thêm cả một ông chồng. Liệu rằng người nữ giới ấy với gục ngã, mang kêu than?

“Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công

Cha má nghề đời ăn ở bạc

Có chồng lãnh đạm cũng như không.”

Một lần nữa, Tế Xương dành cho vợ mình các lời thơ siêu đáng trân trọng, nâng niu. Ông cảm mến và thông cảm mang nỗi niềm khó nhọc của vợ, ông thấu hiểu sự cam chịu của bà. Càng hàm ơn vợ bao nhiêu, ông lại càng oán than bản thân mình bấy nhiêu. Ông tự chửi mình “Có chồng lạnh lùng cũng như không”. Ông không khiến cho được gì giúp bà ngoài tình thương yêu và lòng bi cảm sâu sắc. Có lẽ đối với bà Tú như vậy cũng đã là đủ lắm rồi. Bởi thân phận người đàn bà xưa ai cũng khổ, cũng chìm nổi long đong, nhưng chẳng mấy ai được chồng thương và thấu hiểu như bà. Chỉ là do thời thế nên ông ko giúp được gì cho vợ.

Bên cạnh những tình cảm thực bụng dành cho bà Tú, Tế Xương cũng thầm thổ lộ niềm đồng cảm, xót xa có các thân phận đồng cảnh có bà. Bởi thế, ông ví vợ mình có “thân cò” – 1 hình ảnh thân thuộc trong ca dao Việt Nam khi kể về căn số vất vả của người nông dân. Dù họ sở hữu buộc phải “lặn lội”, buộc phải “eo sèo” hay dù thế nào đi chăng nữa, các “thân cò” vẫn ngày đêm miệt mài kiếm sống.

Vậy, vì mục đích gì mà họ lại cam chịu như vậy? Không phải vì bị ép buộc, mà vì tình yêu thương lớn lao và cao cả họ dành cho gia đình. Sự hi sinh đó thật đáng trân trọng và đáng quý biết bao. Nhưng ko nên ai cũng mang nỗi lòng thấu hiểu như thi sĩ Tế Xương. Sống trong xã hội nam quyền nhưng ông ko tự cho mình được quyền thong dong, được hưởng thụ thoải mái mọi trang bị và được trà đạp lên người phụ nữ. Ở xã hội ấy, mang các người vợ bị coi là nô lệ, là người ở, nhưng Tế Xương thì không. Bà Tú đã đi vào thơ ông sở hữu ý tức thị 1 người vợ đích thực, một người vợ đảm đang, giàu đức hi sinh. Ông thương vợ và trái lại cũng trách mình làm chồng mà “hờ hững cũng như không”.

Đúng như chiếc tên mà tác giả đã đặt cho bài thơ “Thương vợ”, Tế Xương đã dành những tình cảm thật tâm nhất dành cho vợ. Không giúp được vợ nhưng ông mong sao các tình cảm của mình sẽ khiến cho bà vơi đi mỏi mệt sau bao ngày lặn lội vất vả mưu sinh.

4. Tâm sự của Tú Xương qua bài thơ “Thương vợ”
Thơ văn Việt Nam xưa và nay mang các bài thơ thương vợ, khóc vợ vô cùng cảm động. Người ta còn ngợi ca một bài thơ của Tự Đức khóc một bà phi mang câu:

Đập tan vỡ gương ra tậu thấy bóng
Xếp tàn y lại để dành hơi.

Nỗi nhớ nhung đau đớn, dữ dội ấy còn được Bùi Hữu Nghĩa, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Khuyến trình bày cảm động trong bài văn tế, câu đối khóc vợ sau này. Cảm phục, xót thương, tự hào... trước tấm lòng, đức hi sinh của vợ bằng giọng văn vừa với chút tính nghịch, vừa cực kỳ cảm động; giữa sự kết hợp giữa trào phúng và trữ tình Tú Xương đã làm cho “giàu” thêm đề tài viết về bà Tú và kịp góp vào nền văn chương Trung đại Việt Nam 1 bài thơ về tình thương cảm vợ hay và sâu sắc.

Thương vợ là một bài thơ vừa cảm động, vừa dí dỏm của Tú Xương. Chỉ hai câu đầu của bài thơ đã nêu bật lên được vai trò trụ cột gia đình của bà:

Quanh năm kinh doanh ở mom sông
Nuôi đủ năm con mang 1 chồng.

Ông Tú tỏ lòng thương vợ bắt đầu bằng sự tính công. Đúng hơn là sự hàm ơn sâu sắc công lao của bà Tú. Có thời gian cụ thể: “quanh năm”; ko gian cụ thể: “mom sông” càng khiến nổi bật lên sự lam lũ, nặng nhọc vần vật của bà Tú. Nơi marketing để kiếm miếng cơm manh áo của bà Tú là “mom sông”- là 1 chỗ đất nơi ra ở bờ sông, nơi ít người qua lại, sóng nước khấp khểnh gợi sự cheo leo, chênh vênh, phổ biến bất trắc. Thế nhưng “quanh năm” tức thị ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác như một vòng tuần hoàn khép kín, dù ngày nắng hay mưa,ốm đau hay khoẻ mạnh bà Tú lại quẩy gồng gánh ra nơi “mom sông” đấy để buôn bán. Cách kể như là sự xô bồ, cường điệu của chuyện văn chương, trong trường hợp này chính là sự đãi đằng lòng biết ơn đối sở hữu bà Tú về mặt thời gian khó dộng. Và điều cảm động, đáng để thán phục bà Tú là nhịp điệu khiến cho việc không ngừng nghỉ tại một nơi khiến ăn, buôn bán khó khăn nhưng ko bắt buộc chỉ để nuôi thân mà “Nuôi đủ năm con với một chồng’. Đâu còn thấy hình ảnh:



Trên đồng cạn, dưới đồng sâu
Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa.

Mà ngược lại đấy là dòng chồng: “Tiền bạc phó cho con mụ kiếm”, loại chồng “Thưng đấu nhờ lưng 1 má mày”. Người chồng là rường cột của gia đình, cáng đáng việc vất vả để cưu sở hữu cuộc sống cho vợ con thế mà ở đây, trong câu thơ này ông Tú cảm thấy mình như một người “thừa”, 1 kẻ vô bổ và như 1 “thứ con” đặc biệt để bà Tú buộc phải nuôi riêng. Chế độ xã hội cũ đã sản sinh ra dòng ông chồng đoảng, dòng ông chồng “dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm” như ông Tú ko ít. Toát lên qua hai câu thơ là 1 niềm bi cảm của ông Tú dành cho vợ trước đức hi sinh, tảo tần của bà; đồng thời là 1 lời tự trách mình vì thân làm cho chồng mà để vợ đảm nhận việc gia đình đồng thời còn thấp thoáng niềm tự hào về vợ của mình lúc khiến lụng khó nhọc để “Nuôi đủ năm con mang 1 chồng”. Mặc dù, ấy là một ông chồng không nên nhưng bằng lối văn dí dỏm, tình cảm chân thành, nhận ra được sự vất vả của vợ, tỏ ra biết nhận lỗi, biết bồi thường lại bằng mẫu tình, bằng tấm lòng buộc phải người đọc ko hề trách mà ngược lại mang chút cảm thông đối với “ông chồng’ này.

Tình thương vợ được biểu lộ trọn ven trong hai câu thơ 3, 4:

Lặn lội thân cò lúc quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Hai câu thơ gợi lên cảnh làm cho ăn vất vả, khổ thân của bà Tú. Chẳng hay, ông Tú đã đón nhận câu ca dao “Con cò lặn lội bờ sông/ Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non”, từ bào giờ? Qua tiếng ru con cua một bà má hàng xóm hay chính trong lời ru của bà cụ Nhuận đã đi vào tiềm thức của tế Xương? Chắc chắn từ “con cò lặn lội bờ sông”, hình ảnh các bà vợ Việt Nam nghìn xưa trong xã hội cũ, xuôi ngược tần tảo, gian truân cực nhọc để nuôi chồng con cũng từ lâu đã đi vào hồn thơ giàu rung động của Tú Xương mang bao nhiêu xót xa, thương cảm. Để giờ đây, trong lúc nghĩ tới bà Tú thì con cò đấy bỗng vụt dậy vỗ cánh bay vèo thi hứng Thương vợ của Tú Xương. Phép đảo ngữ “lặn lội thân cò” càng khắc hoạ rõ nét nỗi khổ cực, đức hi sin, sự chịu cất của bà Tú. Hai từ “lặn lội” chen lên đứng đầu câu. Cảnh lặn lội lại càng “lặn lội”. Ca dao kể “con cò”, Tú Xương kể “thân cò”. Ý thơ cổ như xoáy sâu vào sự cực khổ. “Thân cò” gợi thân phận lẻ loi, yếu ớt, cô đơn và nó lại càng cô quạng, lạc lõng hơ lúc đi cộng có từ “eo sèo”- 1 sự mặc cả, nhỏ nhoi, cô đơn, tội nghiệp. Vì “năm con có một chồng”, vì “miếng cơm manh áo” mà bà Tú bắt buộc chen chúc sở hữu nhau trên các chuyến đò đưa khách sang sông. Chật hẹp, bấp bênh, mỏng manh, chơi vơi đến quá chừng! Và dường như sông nước càng mông mênh bao nhiêu thì loại độ chơi vơi, mỏng manh, cập kênh đó lại càng tăng lên bấy nhiêu. Từ đó càng khiến nổi bật tấm lòng thương vợ của Tú Xương và qua ấy ông tỏ ra thấu hiểu hết những khó nhọc của bà Tú:

Một duyên, hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công.

Câu thơ như kể lên ý nghĩ của bà Tú. Cuộc đời như thế là duyên, mà cũng là nợ, duyên 1 thì nợ hai, thôi đành chịu theo số phận, ko giám vật nài hà, ko nói công gì nữa. Nhưng câu thơ còn làm cho nhứ đến câu ca dao:

Một duyên, hai nợ, ba tình,
Chiêm bao lẩn tắt thở bên mình năm canh.

Ngoài loại duyên, cái nợ còn có loại tình; cái tình nghĩa vợ chồng của bà Tú dành cho chồng mình. Thành ra nói “nợ” mà thực ra là nhắc “tình”, mà đã là tình thì ai lại đề cập công. Số từ nâng cao tiến: “một”, “hai”, “năm”, “mười” càng dồn nén sự chịu chứa của bà Tú, càng khiến cho trào dâng lên nỗi niềm xót thương, cảm thông trước sự hi sinh vất vả, tảo tần của bà Tú.

Bài thơ kết bằng một cấu chửi - một câu chửi yêu:

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng lãnh đạm cũng như không.

Nhìn cuộc đời bà Tú như vậy mang chửi cũng là lẽ tất yếu. Nhưng ở đây ai chửi? chửi ai? Và chửi cái gì? Thì cũng chỉ là ông Tú thương xót cho bà Tú mà chửi thay cho bà Tú. Ông Tú đã tự chửi mát mình về chiếc thói “ăn ở bạc”, chiếc tội “làm chồng mà hững hờ cùng như không”, khiến cho chồng mà để vợ nên trăm cơ, nghìn cực như thế. Hai câu kết khép lại bài thơ vừa như là một lời chửi, vừa như là 1 lời than. Nhà thơ tự phán xét chính mình, tự trách mình và tha cho cảnh ngộ của vợ. Câu thơ cũng chỉ ra nguyên cớ dẫn tới nỗi khổ của bà Tú là do “thói đời” bạc bẽo. “Thói đời” bội nghĩa đã biến ông Tú phát triển thành kẻ vô tích sự, chính vì vậy ông trở nên gánh nặng cho vợ. Lời chửi vừa biểu thị nỗi niềm tâm sự cay đắng ch hoàn cảnh của ông Tú, vừa diễn đạt nỗi xót thương, ngùi ngùi của ông Tú đối có vợ.

Bài thơ đã dựng lên hai bức chân dung: ông Tú và bà Tú. Bà Tú hiện lên phía trước, ông Tú tắt hơi lấp phía sau. Vượt lên trên tất cả là tấm lobngf yêu thương, quí trọng và tri ân của ông Tú đối có người vợ tần tảo. Nhà thơ Xuân Diệu đã từng bình phẩm về bài thơ Thương vợ rằng: “Thơ hay, hay ở ý tình; hay ở chữ, tiếng, hay ở sự việc; hay ở nhạc điệu: lặn lộ, eo sèo, thân cò, mặt nước, quãng vắng, đò đông, mỗi chữ đều tình cảm”. Qua đó, tấm lòng yêu thương, trân trọng cũng như các trăn trở, day dắt đã tạo nên nhân phương pháp cao đẹp của Tú Xương, một con người dám sòng phẳng sở hữu bản thân, tự nhận ra thiếu sót của mình và ko trút bỏ trách nhiệm.